ความสำคัญ และ คุณค่าทางสถาปัตยกรรม "สถานีรถไฟหัวลำโพง"

เดิมที สถานีรถไฟกรุงเทพ หรือที่นิยมเรียกกันว่า สถานีรถไฟหัวลำโพง ซึ่งคำว่า หัวลำโพง สันนิษฐานว่าตั้งชื่อตามคลองและทุ่งที่มีฝูงวัวที่วิ่งกันคึกคัก ที่เรียกว่า ทุ่งวัวลำพอง และได้เพี้ยนเสียงมาเป็น หัวลำโพง บ้างก็สันนิษฐานว่าเป็นชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่งคือ ต้นลำโพง ซึ่งเคยมีมากในบริเวณนี้

สถานีนี้เริ่มสร้างในสมัย รัชกาลที่ 5 ในปี พ.ศ. 2453 สร้างเสร็จและเริ่มใช้งาน วันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2459 ในรัชสมัยรัชกาลที่ 6 สถานีรถไฟหัวลำโพง

“สถานีรถไฟกรุงเทพ” สร้างอยู่ในพื้นที่ 120 ไร่เศษ อยู่ห่างจากสถานีเดิมไปทางทิศใต้ ประมาณ 500 เมตร ตั้งอยู่ในท้องที่ แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ มีอาณาเขต 
ทิศเหนือ จรดคลองมหานาค 
ทิศใต้ จรดถนนพระราม 4 
ทิศตะวันออก จรดถนนรองเมือง 
ทิศใต้ จรดคลองผดุงกรุงเกษม 

     ตัวสถานีแบ่งเป็นสองส่วนหลัก ได้แก่ ส่วนของโถงพักคอย และส่วนของชานชาลา 
บริเวณที่พักผู้โดยสารเป็นห้องโถงชั้นครึ่ง ชั้นล่างซึ่งมีที่นั่งจำนวนมาก มีร้านค้าหลากหลาย ได้แก่ ร้านอาหาร ขนม เครื่องดื่ม ผลไม้ ขนมปัง ไอศกรีม หนังสือ ร้านขายยา ฯลฯ ก่อนถึงห้องจำหน่ายตั๋วล่วงหน้ายังมีห้องละหมาดอีกด้วย เหนือห้องประชาสัมพันธ์มีจอภาพขนาด 300 นิ้ว ควบคุมด้วยระบบ DOLBY DIGITAL ฉายเรื่องราวเกี่ยวกับการรถไฟ ส่วนชั้นลอย มีที่นั่งไม่มากนัก มีบริษัททัวร์ บริษัทรับจองโรงแรมและตั๋วเครื่องบิน บริการแลกเปลี่ยนเงินตรา และร้านกาแฟ

ที่ผนังด้านซ้ายและขวาของสถานีหัวลำโพงมีภาพเขียนสีน้ำ เป็นภาพสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญๆ ของประเทศ อาทิ พระบรมมหาราชวัง ตลาดน้ำ เขาวัง ภูกระดึง หาดสมิหลา ฯลฯ นอกจากนี้ที่ด้านหน้าสถานีมีสวนหย่อมและน้ำพุสำหรับประชาชน โดยข้าราชการรถไฟได้รวบรวมทุนทรัพย์จัดสร้างอนุสาวรีย์น้อมเกล้าฯ อุทิศส่วนกุศลถวายแด่พระพุทธเจ้าหลวง อนุสาวรีย์ที่ว่านี้เป็นรูป “ช้างสามเศียร” มีพระบรมรูปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แกะสลักเป็นภาพนูนสูงประดิษฐานอยู่ด้านบน

กิจการรถไฟในปัจจุบัน มีเส้นทาง เดินรถทั้งหมด 5 สาย สายที่ออกจากสถานีหัวลำโพง ได้แก่ 
1. สายเหนือ ต้นทางอยู่ที่สถานีรถไฟหัวลำโพง ปลายทาง สถานีรถไฟเชียงใหม่
2. สายตะวันออกเฉียงเหนือ ต้นทางอยู่ที่สถานีรถไฟหัวลำโพง เมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางถนนจิระจะแยกออกเป็น 2 สาย ดังนี้ 
2.1 ปลายทางสถานีรถไฟหนองคาย 
2.2 ปลายทางสถานีรถไฟอุบลราชธานี 
3. สายตะวันออก ต้นทางสถานีรถไฟหัวลำโพง เมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางฉะเชิงเทราแล้วแยกออกเป็น 2 สาย คือ 
3.1 ปลายทางสถานีรถไฟอรัญประเทศ 
3.2 ปลายทางสถานีรถไฟบ้านพลูตาหลวง
4. สายใต้ต้นทางสถานีหัวลำโพง และสถานีธนบุรีเมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่แล้วแยกออกเป็น 2 สาย คือ 
4.1 ปลายทางสถานีรถไฟบัตเตอร์เวอร์ธ ประเทศมาเลเซีย 
4.2 ปลายทางสถานีรถไฟ สุไหงโก-ลก

และสายแม่กลอง รถออกจากสถานีวงเวียนใหญ่ ปลายทางสถานรถไฟมหาชัย จากนั้นข้ามเรือโดยสารไปต่อยังสถานีรถไฟวัดแหลม ปลายทางสถานรีถไฟแม่กลอง จ.สมุทรสงคราม

ส่วนต่อเติมสถานีรถไฟใต้ดินหัวลำโพง
ที่เชื่อมกับอาคารเดิมทางด้านข้าง

สถานีรถไฟหัวลำโพงในปัจจุบันมีสถานรถไฟฟ้าใต้ดินให้บริการอยู่ภายในชั้นใต้ดินของสถานีรถไฟ

สถานีรถไฟหัวลำโพง, ประเทศไทย

สถานีรถไฟ Frankfurt, Germany

ลักษณะลวดลายศิลปะยุคเรอเนสซอง
ที่ได้รับการปรับปรุง

     “สถานีรถไฟกรุงเทพ” มีแบบก่อสร้างเป็นรูปโดมสไตล์อิตาเลียนผสมผสานกับศิลปะยุคเรอเนสซองมีลักษณะคล้ายกับ สถานีรถไฟ เมืองแฟรงค์เฟิร์ตในประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน 

     สถานีรถไฟหัวลำโพง ออกแบบโดย มิสเตอร์ มาริโอ ตามานโญ สถาปนิกชาวอิตาเลียน ซึ่งเข้ามารับราชการอยู่ที่กระทรวงโยธาธิการ ในราชสำนักสยาม

     ลวดลายต่างๆที่ประดับไว้เป็นศิลปะที่มีความวิจิตรสวยงาม แต่เพียงของสถานี Frankfurt ประเทศ Germany นั้นมีความใหญ่โตของอาคารที่ใหญ่กว่า การใช้สีของวัสดุ ที่ทำให้ดูกลมกลืนกับโครงสร้างและการตกแต่งของโลหะรอบอาคาร ลวดลาย รายละเอียดที่มากกว่า ทำให้ดูหรูหรากว่า

     ลักษณะการนำแสงภายนอกมาใช้ก็มีลักษณะเดียวกัน คือวัสดุปิดหลังคาที่มีลักษณะโปร่งแสงนำแสงภายนอกมาใช้ ภายในได้เป็นอย่างดี

     จุดเด่นของสถานีกรุงเทพอีกอย่างหนึ่งคือ กระจกสีที่ ช่องระบายอากาศ ทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ซึ่งติดตั้งไว้อย่างผสมผสานกลมกลืนกับตัวอาคาร

     

ลักษณะภายนอกอาคารที่มีลวดลายวิจิตร แต่ไม่ได้รับการปรับปรุง

  

ลักษณะลวดลายที่ดูวิจิตร สวยงาม เป็นการผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมไทยและศิลปะยุคเรอเนสซอง

โครงสร้างลักษณะโดม ที่พาดช่วงกว้าง ที่รวมกับแผ่นกระจกสีที่ช่องด้านบน ผสมกลมกลืนกับอาคาร
และในส่วน มุขทางเข้าที่เป็นสถาปัตยกรรมคลาสสิก

ลักษณะโครงสร้างโดม และแผ่นกระจกสี
ที่ดูกลมกลืนไปกับอาคาร

ช่วงโถงพักคอยแรก ที่ไม่มีการปิดช่องระบายอากาศ มีเพียงโครงสร้างเหล็ก

ด้านของส่วนชานชาลา

ลักษณะโครงสร้างโดมส่วนชานชาลา สถานีรถไฟหัวลำโพง, ประเทศไทย

ลักษณะโครงสร้างในส่วนชานชาลา สถานีรถไฟ Frankfurt, Germany

ลักษณะอาคารภายในโถงชานชาลา ที่มีลักษณะประยุกต์ระหว่างสถาปัตยกรรมไทยและศิลปะยุคเรอเนสซอง

สถานีรถไฟหัวลำโพง, ประเทศไทย

สถานีรถไฟ Frankfurt, Germany

จัดทำโดย นายกิตติพศ   ประสารศิวมัย 52020006

อ้างอิง

- http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E

- http://en.wikipedia.org/wiki/Frankfurt_Central_Station